Διαταραχές φωνητικών χορδών

Γιαννούλα Αμπιζά - Στυλιανίδη, Λογοπαθολόγος - Λογοθεραπεύτρια

Η φωνή θεωρείται ο καθρέφτης της προσωπικότητας του ατόμου και είναι απαραίτητη στην επικοινωνία των ανθρώπων. Γι' αυτό σε περιπτώσεις όπου υπάρχει διαταραχή της φωνής ο λογοπαθολόγος παίζει σημαντικό ρόλο στην αποκατάσταση της, πέραν από το ιατρικό μέρος το οποίο αναλαμβάνει ο ωτορυνολαρυγγολόγος.

Ακολουθώντας την ταξινόμηση των φωνητικών διαταραχών των Green and Mathieson, χωρίζουμε τις φωνητικές διαταραχές σε λειτουργικές και οργανικές.

Λειτουργικές διαταραχές

Στις λειτουργικές διαταραχές των φωνητικών χορδών, είναι απαραίτητο να υπάρχει στενή συνεργασία του ωτορινολαρυγγολόγου και του λογοπαθολόγου. Τα λειτουργικά προβλήματα των φωνητικών χορδών χωρίζονται στις εξής κατηγορίες:

α) αυξημένος μυϊκός τόνος χωρίς αλλοιώσεις στις χορδές

Εδώ, λόγω κατάχρησης της φωνής, η φωνή είναι συνεχώς βραχνή και χειροτερεύει στο τέλος της ημέρας ή της εβδομάδας. Το άτομο θεωρεί την ομιλία ένα κοπιώδες έργο. Στις περιπτώσεις αυτές ο λογοπαθολόγος στοχεύει στον τερματισμό της κατάχρησης της φωνής που μπορεί να οδηγήσει σε αλλοιώσεις στις φωνητικές χορδές.

β) αυξημένος μυϊκός τόνος με αλλοιώσεις στις χορδές

Εδώ, η κατάχρηση της φωνής έχει οδηγήσει σε αλλοιώσεις στις χορδές, μερικά παραδείγματα των οποίων είναι τα ακόλουθα:

- Οζείδια: απαραίτητη η λογοθεραπεία, κυρίως στα αρχικά στάδια. Στην πλειοψηφία των περιπτώσεων υπάρχει 100% αποκατάσταση του προβλήματος. Αν τα οζείδια είναι χρόνια με τη λογοθεραπεία μικραίνουν ή δεν προκαλούν πλέον συμπτώματα στη φωνή. Η συνεργασία του ασθενούς είναι απαραίτητη καθ' όλη τη λογοθεραπευτική παρέμβαση, η οποία διαρκεί συνήθως 6-12 εβδομάδες.

- Πολύποδες: Αν και συνήθως αφαιρούνται χειρουργικά η λογοθεραπεία είναι χρήσιμη πριν την εγχείρηση για σωστή χρήση της φωνής, αμέσως μετά την εγχείρηση αφού συχνό αίτιο επανεμφάνισης του πολύποδα είναι και η κακή χρήση της φωνής.

- Χρόνια λαρυγγίτιδα: Το γενικευμένο οίδημα επηρεάζει τη φωνή. Λογοθεραπεία συστήνεται για καλύτερη υγιεινή της φωνής.

Φωνητικές διαταραχές με ψυχογενή αιτιολογία

Εδώ συναντούμε περιπτώσεις όπως τις ακόλουθες:

- Αγχώδεις εκδηλώσεις και νευρώσεις: Η φωνή είναι "πιεσμένη" και ασθενική με αίσθημα δυσφορίας στο λαιμό, Η λογοθεραπεία είναι χρήσιμη, αλλά στήνεται και ψυχοθεραπευτική βοήθεια.

- Υστερική φωνή: Εκδηλώνεται μεγάλο άγχος και η φωνή μπορεί να είναι ανύπαρκτη (αφωνία) ή χρησιμοποιούνται υπερβολικά ψηλοί τόνοι φωνής ή διπλοφωνία.

- Εφηβοφωνία: Υπάρχει φυσιολογική ωρίμανση του λάρυγγα, αλλά η φωνή στο αγόρι κατά την εφηβεία συνεχίζει να είναι σε ψηλούς τόνους και θυμίζει τη φωνή μικρού αγοριού ή ακόμη κοριτσιού. Τα αίτια είναι ψυχογενή και χρειάζεται συνεργασία λογοπαθολόγου με ψυχίατρο.

Οργανικές διαταραχές φωνητικών χορδών

Οι φωνητικές διαταραχές που δημιουργούνται λόγω οργανικών παραγόντων χρήζουν ιατρικής παρέμβασης. Αν ο ωτορυνολαρυγγολόγος πιστεύει πως ο ασθενής έχει τη δυνατότητα βελτίωσης της φωνής παραπέμπει στο λογοπαθολόγο.

Σ' αυτή την κατηγορία περιλαμβάνονται:

α) ανατομικές ανωμαλίες, οι οποίες μπορεί να είναι εκ γενετής, β) νευρολογικά προβλήματα για τα οποία όσο νωρίτερα αρχίσει η λογοθεραπευτική αγωγή τόσο το καλύτερο, γ) ενδοκρινολογικά προβλήματα, δ) λαρυγγικές παθήσεις και ε) γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση. Πρόκειται για ένα αρκετά συνηθισμένο φαινόμενο σε ασθενείς με φωνητικές διαταραχές, κυρίως τραγουδιστές, ηθοποιούς, εκπαιδευτικούς ή άλλα άτομα με έντονη χρήση της φωνής επαγγελματικά. Εδώ, ο σφιγκτήρας μεταξύ στομάχου και οισοφάγου δεν λειτουργεί ικανοποιητικά και εκκρίνονται οξέα από το στομάχι προς τα πάνω προκαλώντας ερεθισμό στο λάρυγγα. Τα συμπτώματα, συνήθως, είναι πρωινή βραχνάδα, ξινή γεύση στο στόμα το πρωί, αίσθηση "κόμπου" στο λαιμό, συχνό καθάρισμα του λαιμού και χρόνιος βήχας. Μέρος της αποκατάστασης της φωνής είναι και η παροχή συμβουλών για μείωση της γαστροοισοφαγικής παλινδρόμησης με αποτέλεσμα την ελάττωση του ερεθισμού των φωνητικών χορδών. Είναι απαραίτητη η συνεργασία με ωτορυνολαγγυλόγο ή και γαστρεντερολόγο.

Άτομα υψηλού κινδύνου

Άτομα, τα οποία υποφέρουν συχνά από προβλήματα στις φωνητικές τους χορδές είναι επαγγελματίες χρήστες φωνής και γενικά όσοι χρησιμοποιούν πολύ τη φωνή τους π.χ. τραγουδιστές, ψάλτες, ηθοποιοί, εκπαιδευτικοί, πολιτικοί, δικαστές, πωλητές, τηλεφωνητές.

Ο ρόλος του λογοπαθολόγου

Ο λογοπαθολόγος, αφού πάρει την παραπομπή από τον ωτορινολαρυγγολόγο συνεργάζεται στενά μαζί του και ακολούθως αναλύει και τροποποιεί τη φωνητική λειτουργία του ατόμου, αλλάζοντας τις φωνητικές του συνήθειες, όπου αυτές είναι λανθασμένες.

Μετά το τέλος της λογοθεραπευτικής παρέμβασης γίνεται παραπομπή ξανά στον ωτορινολαρυγγολόγο για επανεκτίμηση της κατάστασης. Το πρόγραμμα που καταρτίζει και ακολουθεί ο λογοπαθολόγος είναι εξατομικευμένο ανάλογα με τη φωνητική διαταραχή που παρουσιάζει ο ασθενής.

Η θεραπεία έχει στόχο όχι μόνο την άμεση αποκατάσταση του προβλήματος, αλλά και τη μακροχρόνια λύση στις αιτίες που προκάλεσαν το πρόβλημα. Το λογοθεραπευτικό πρόγραμμα συνήθως περιλαμβάνει: συμβουλές για υγιεινή της φωνής, ασκήσεις για μείωση του αυξημένου μυϊκού τόνου των λαρυγγικών μυών, τροποποίηση της λανθασμένης χρήσης αναπνοής και ειδικές τεχνικές φώνησης.